Nedre Sem gård: Frå falleferdig låve til omsorgsbustader og arbeidssenter

Fotograf for bilete 1, 2, 4 og 5: Tove Lauluten, bilete 3: FutureBuilt, bilete 6: Veidekke

Bakgrunn

Nedre Sem gård var ein gong den største garden i Asker. Kommunen kjøpte garden i 2013, og fram til då hadde han vore driven på tradisjonelt vis i mange år. Låven forfall gradvis, heilt til kommunen bestemte seg for å bruke han til noko nytt. Asker kommune hadde behov for bustader og arbeidsmoglegheiter for personar med nedsett funksjonsevne.

Resultat

Seks leilegheiter på 44–49 kvadratmeter i tredje etasje med eige kjøken/stove, soverom, bad, bod og balkong

• Fellesstove på 26 kvadratmeter, personalbase i andre etasje og heis
• Kommunen leiger ut leilegheitene for rundt 10 000 kroner i månaden med leigekontraktar på fem år
• Arbeidssenter for om lag 20 personar med snikkarverkstad, storkjøken og eigen gardsbutikk
• Den nye bygningsmassen er på om lag 2 000 kvadratmeter med stor grad av gjenbruk frå den opphavlege einingslåven frå 1876
• Bygget har oppnådd nær-nullenergi-standard, mellom anna gjennom godt isolert bygningskropp, geotermiske energibrønnar og solceller på taket

Mål og målgruppe

Målet var todelt: Å gjenbruke den gamle låven på staden og skape bustader og arbeid for unge vaksne i aldersgruppa 18–49 år med lett til moderat utviklingshemming.

Beskriving av prosessen

Nedre Sem låve er eit forbildeprosjekt i FutureBuilt. Ombygginga er Asker kommune sitt første sirkulære byggeprosjekt støtta av EU.

For å minimere plastforbruket nytta entreprenøren mellom anna gamle fiskekasser og resirkulert isolasjon som istøypt golvisolering. Den gamle betongen vart knust og brukt om igjen i staden for sand.

All kledning og stein vart gjenbrukt. Andre materialar og inventar vart henta frå gjenbruk, frå andre prosjekt i Asker, eller kjøpt frå overskotslager.

Asker kommune stiller strenge miljøkrav i eigne byggeprosjekt for å påverke bransjen til å tenkje meir kreativt og bygge meir berekraftig. Ifølgje entreprenøren har ikkje mange av miljøtiltaka kosta meir enn det konvensjonell bygging ville ha gjort. Sånn sett har miljøgevinsten blitt ein bonus.

Låven vart demontert vinteren 2023, og bygginga starta kort etter. Nybygget stod ferdig i mai 2024. 

Brukarmedverknad

NFU kom med innspel før byggestarten. Så snart bygget var tilgjengeleg for synfaring, vart dei nye leigetakarane inviterte inn for å sjå og velje kva bustad dei ønskte seg. Det var ulike fargar i leilegheitene og på bada, ulike storleikar på kjøkena, og bustadene låg i ulike himmelretningar. Alle fekk ønska sine oppfylte.

Bebuarane skal òg vere med og innreie fellesstova og bestemme kva ho skal brukast til og innehalde av utstyr.

Når ei av leilegheitene blir ledig, peikar bustadteamet i kommunen si velferdseining ut ny leigetakar i samarbeid med bebuarane. Asker kommune har god oversikt over både bustadtilbod og bustadbehov blant innbyggarane med utviklingshemming, som blir meldt inn frå dei er 14 år.

Finansiering

Prosjektkostnadene landa på totalt 154,8 millionar kroner. Husbanken har delfinansiert leilegheitene og personalbasen med 11,5 millionar i investeringstilskot. Ingen av bebuarane har hatt behov for kommunal bustøtte for å klare buutgiftene.

Sidan kommunen skulle eige og drifte bygget og arbeidssenteret, valde dei å eige bustadene også, og leige dei ut i staden for å seksjonere og selje til bebuarane.

Utfordringar undervegs

Kombinasjonen bustad og arbeidssenter kravde bygningsbrannklasse 6, noko som førte til strenge krav til brannsikkerheit. I tillegg måtte det vere separate tekniske anlegg, eigen heis og trappesjakt, samt krav til lyd og akustikk.

Det er ei utfordring for bebuarane at det er om lag 500 meter å gå til nærmaste busstopp. Trass i dette og nokre manglar i leilegheitene og personaldelen i samband med innflytting, har tilbakemeldingane vore positive frå bebuarane og føresette.

Lenker

Låven Nedre Sem (Asker kommune.no)

Forbildeprosjekt hos FutureBuilt (futurebuilt.no)

Asker bidreg til grøn omstilling i Europa (Asker kommune.no)