Kompisbrygga – kjøpte leilegheiter i nytt burettslag med momskompensasjon

Filmen er produsert av Camerat AS for SEBO boliger og TOBB.

Bakgrunn

Foreldra til ein ung mann med utviklingshemming tok kontakt med utbyggaren av Levanger Brygge i 2019. Dei ville undersøke om prosjektet kunne bli tilpassa unge med behov for omsorg heile døgnet. Det var på dette tidspunktet ingen ledige omsorgsbustader i Levanger.

Etter kvart viste det seg at sju personar med utviklingshemming og vedtak om heildøgns omsorg trong ein eigen, eigna bustad utanfor foreldreheimen. Fleire av foreldra kjende kvarandre frå før, og nokre av ungdommane hadde gått på same skule.

Resultat

Utbyggaren tente på initiativet frå foreldra og fekk teikna om delar av ei blokk til bustader tilrettelagde for denne gruppa. Då kommunen òg kom på bana, kom ein eigen base for dei kommunalt tilsette på plass. Dermed blei det ikkje lenger aktuelt at gruppa skulle bu heime hos foreldra rundt om i kommunen, eller i kommunale bustader med kvar si personalgruppe.

• Sju personar mellom 20 og 50 år med utviklingshemming kjøpte kvar si leilegheit i Kompisbrygga burettslag i Levanger sentrum. Dei flytta inn i september 2024.
• Leilegheitene er mellom 46 og 60 m² og inneheld stove/kjøkken, soverom, flislagt bad, bod og eigne balkongar.
• Dei sju bustadene oppfyller Husbanken sine krav til livsløp.
• Burettslaget eig personalbasen og leiger han ut til kommunen.
• Kombinasjonen burettslag, heildøgns omsorg og personalbase utløyse momskompensasjon, noko som reduserte kjøpsprisen betydeleg.
• Personalbasen gjer det òg mogleg for kommunen sine tilsette å bidra til at bebuarane kan ha felles aktivitetar.

Heile prosjektet Levanger Brygge består av tre blokker med totalt 58 leilegheiter. Dei åtte leilegheitene i Kompisbrygga, inkludert personalbasen, er organisert som eit eige burettslag. Dei øvrige bebuarane ser det berre som eit pluss at Kompisbrygga er ein del av bustadkomplekset.

Mål og målgruppe

Målet var at ei gruppe unge med utviklingshemming i Levanger med vedtak om omsorg frå kommunen, skulle få høve til å kjøpe eigen leilegheit og leve eit sjølvstendig liv.

– Dette er ei gruppe unge menneske med føreseieleg økonomi, som har spart godt gjennom livet. Det var heilt naturleg at dei òg skulle få moglegheit til å kjøpe eigne leilegheiter, seier Helle M. Pettersen i TOBB (tidlegare Trondheim og Omegn Boligbyggelag).

– Motivasjonen vår sprang ut frå eit sterkt engasjement for å skape gode buforhold for personar som ofte fell mellom to stolar, nemleg dei som treng omsorg, men som samtidig ønskjer å eige sin eigen stad og leve så sjølvstendig som mogleg. I tillegg ønskte vi å bidra til at kommunen fekk ein meir fleksibel og berekraftig måte å organisere omsorgstenestene på. Vi såg at dette kunne bli eit bustadkonsept som gir meir fridom og verdigheit for bebuarane, samstundes som kommunen får ei ny verktøykasse for framtidas omsorgsutfordringar. Dette fortel Ivar-André Årstadvold-Pedersen i SEBO Eigedom.

Prosessen

Etter at det første foreldreparet tok initiativet, og utbyggaren såg at det var mogleg å tilpasse teikningane, starta arbeidet med å kartlegge andre familiar i kommunen med tilsvarande behov. Utbyggaren kontakta òg kommunen for å finne ei løysing for leige av personalbasen, og Husbanken sitt regionkontor i Trondheim for å avklare kriterium for lån til bustadkvalitet.

Utbyggaren teikna om dei aktuelle leilegheitene slik at bebuarane kunne ha ein normal kvardag, og slik at tilsette enkelt kunne utføre arbeidet sitt. Plasseringa av tekniske føringar, bad og soverom vart tilpassa slik at det skulle vere lett å gi bistand utan at det gjekk ut over privatlivet til bebuarane. Det skulle òg vere god tilgjenge til fellesareal og inngangsparti, og god logistikk mellom bustadene og kommunen sin base.

Eit viktig mål var å skape eit inkluderande bumiljø der Kompisleilegheitene ikkje skulle skilje seg negativt ut, verken i uttrykk eller funksjon. Fellesareala vart derfor utforma for å vere attraktive og tilgjengelege for alle, og Kompisleilegheitene vart plasserte naturleg i strukturen. Tilgjenge blei sikra gjennom heis og trinnfrie tilkomstar, slik at bebuarane kan bu lenge og trygt, også ved endra funksjonsnivå.

Den økonomiske løysinga blei å organisere Kompisleilegheitene som eit burettslag med 50 prosent innskot og 50 prosent fellesgjeld. Denne modellen, kombinert med Husbank-finansiering, kommunalt etableringstilskot og momskompensasjon for byggekostnader, gjorde det mogleg å halde bukostnadene nede. Solide og vedlikehaldsvennlege materialar gir i tillegg låge driftskostnader over tid. For bebuarane betyr dette føreseielege og overkommelege månadlege utgifter.

Brukarmedverknad

Dei sju kommande bebuarane fekk vere med å bestemme delar av innreiinga og velje fargar saman med sine føresette. Leilegheitene blei òg individuelt tilpassa med hjelpemiddel i samarbeid med kommunen sine fysio- og ergoterapeutar og Hjelpemiddelsentralen.

Finansiering

Kompisbrygga Borettslag fekk 11,7 millionar i lån til bustadkvalitet med livsløpsstandard frå Husbanken. Prosjektkostnaden var 23,4 millionar kroner. Burettslaget som TOBB oppretta, fekk innvilga momskompensasjon både på prosjektkostnadene fordelt over 30 år og dei løpande driftskostnadene.

Leilegheitene vart selde til ein snittpris på 3,3 millionar kroner. Seks av bebuarane fekk startlån med nedbetalingstid på 40–50 år frå kommunen, nokre fekk etableringstilskot, og nokre hadde eigenkapital. Burettslaget eig òg personalbasen og leiger han ut til kommunen.

I tillegg til eige startlån betaler bebuarane om lag 4 500 kroner i månaden i felleskostnader, som dekker mellom anna lån, internett, nokre felles måltid og aktivitetar.

Det var ikkje aktuelt å vente på at kommunen skulle bygge og leige ut bustader. Det ville vore dyrare enn dagens buutgifter og bebuarane ville gått glipp av verdiauke. Og kanskje det viktigaste: Det er trygt å eige sjølv, bestemme sjølv og ha føreseielege buutgifter.

Utfordringar undervegs

– Initiativet til Kompisbrygga kom etter at heile prosjektet var ferdig prosjektert. Vi måtte derfor starte prosjekteringa på nytt, noko som gjorde at planlegginga byrja i "feil ende". Likevel blei Kompisbrygga eit svært godt prosjekt og ein god heim for dei involverte, seier Ivar-André Årstadvold-Pedersen.

Tips til andre

• Unge med utviklingshemming og deira føresette bør starte dialog med kommunen tidleg i prosessen for saman å finne løysinga på ei felles utfordring: Nemleg at personar med heildøgns omsorg treng ein trygg og føreseieleg bustad.
• Føresette: Dersom kommunen ikkje ønskjer å vere utbyggar, ta kontakt med ein etablert privat utbyggar som kan og vil planlegge gode og praktiske bustader for denne gruppa, gjerne i samarbeid med eit bustadbyggelag.
• Private utbyggarar og burettslag: Kontakt kommunen for å kartlegge behovet for burettslag retta mot personar med utviklingshemming. Planlegg for omsorgsbustader heilt frå starten av, dersom føresetnadene er til stades.
• Bruk tid på å utveksle informasjon, behov og erfaringar for å finne ei løysing alle partar er nøgde med.

Lenker

Kompiser på kompisbrygga

Vidareføring av arbeidet

– Det har betydd utruleg mykje for TOBB å vere med på dette pilotprosjektet. Vi bygger for medlemmane våre, og dei finst i alle spekter. Konseptet opnar for så mange moglegheiter, og eg tenker at dette kan vidareførast i fleire av dei større prosjekta våre, som Hallstein, Overvik og Gimsøya i Melhus. Dette føreset at det er eit behov, og at kommunen er med på laget, seier Helle M. Pettersen i TOBB.

Sebo Bustader og Fredensborg Bustad er no i gang med å utvikle eit bustadområde på Vikhammer i Malvik kommune med eit integrert burettslag for utviklingshemma, etter modell frå Kompisbrygga.